1.Jugoslovenski odbor

Autor: Milada Paulova
Broj strana / Povez / Pismo:
873 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1729-0

Povest jugoslovenske emigracije u vreme svetskog rata 1914–1918
Sa stanovišta savremene istoriografije, knjiga Milade Paulove ima višestruku vrednost. Napisana na osnovu izuzetno obimnog izvornog materijala, ona sadrži obilje dokumenata nepoznatih ili manje poznatih domaćoj istorijskoj nauci, nezavisno od toga što nije praćena naučnim aparatom. Zatim, napisala ju jestrankinja, koja je uz to imala priliku da razgovara sa učesnicima događaja o kojima je govorila, iako je njihov pogled neretko bivao subjektivan.

Ovaj problem dobija pri tom drugačiji smisao ako se ima u vidu da su sagovornici Milade Paulove prenosili svoje stavove, te da u tom kontekstu posmatrano, njeno delo predstavlja važno svedočanstvo, ne samo o procesu stvaranja prve jugoslovenske države nego i o razvoju istoriografije o Jugoslovenskom odboru, neodvojivom od istorijskih okolnosti.

2.Naše patnje i naše borbe

Autor: Grupa autora
Broj strana / Povez / Pismo:
184 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1727-6

Predgovor napisao dr Mile Bjelajac
Pred čitaocima je knjiga pregalaca i propagandista borbe za oslobođenje i ujedinjenje, pod naslovom Naše patnje i naše borbe, koja je objavljena 1917. godine u štampariji Ujedinjenje osnovanoj u Ženevi. Sama biblioteka Jugosloveni u Svetskom ratu, kako se imenovala edicija u kojoj je ova knjiga izašla, jeste produkt delovanja Srpskog novinarskog biroa u Ženevi koji je počeo sa radom 14. marta 1916. godine.

Vesti koje je prikupljao i štampao Biro u Ženevi korišćene su za izdavanje i drugih sličnih publikacija pa i ove knjige. Dakle, knjiga je zbirka dokumenata poreklom iz različitih izvora, prikupljenih sa ciljem da budu sugestivni argument u prilog zadatog političkog cilja – ujedinjenja. Nakon srpskog izdanja 1917, zbirka je objavljena i na francuskom jeziku početkom aprila 1918.

Knjigu je priredio saradnik Biroa Milan Čemerikić, jedan od organizatora Skupštine Otomanskih Srba u Skoplju 1909.

Cilj brošure Naše patnje i naše borbe bio je da opravda projekat borbe za oslobođenje i ujedinjenje pred očima porobljenih, pred očima jugoslovenskih emigranata, srpske i crnogorske izbegličke populacije te iseljeničke dijaspore, posebno one u SAD.

3.Dnevnik 1915–1916

Autor: Aleksandar Lazić
Broj strana / Povez / Pismo:
240 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1730-8

Pred čitaocem se nalazi dnevnik Aleksandra Lazića (1901–1960), četrnaestogodišnjaka iz beogradske oficirske kuće poreklom iz Šumadije, koji je za vreme Prvog svetskog rata učestvovao u povlačenju srpske vojske kroz Srbiju, Crnu Goru i Albaniju, transportu izbeglica preko Jadranskog mora i kroz Italiju, i gimnazijskom školovanju u Francuskoj.

Radi se o dragocenom, bogatom i nesvakidašnjem primarnom istorijskom izvoru – ličnom iskustvu rata i izbeglištva veoma obrazovanog i znatiželjnog dečaka na pragu mladićkog doba iz glavnog grada Kraljevine Srbije.

Među srpskim svedočanstvima iz vremena Prvog svetskog rata u formi dnevnika, nisu bila česta ona koja su pisana perom deteta-mladića koji je neposredno posmatrao ratne operacije i stradanja, a zatim proživljavao njihove posledice tokom izbeglištva u stranoj savezničkoj zemlji.

4.Srbija i Jugosloveni za vreme rata 1914–1918

Autor: Milan P. Đorđević
Broj strana / Povez / Pismo:
292 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1696-5

Pre skoro sedamdeset godina, publicista i novinar Milan P. Đorđević, počeo je da istražuje, na temelju tada mahom poznate građe, pitanje nastanka Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveću pažnju posvetio je odnosima između srpske vlade i Jugoslovenskog odbora tokom Prvog svetskog rata, 1914–1918. godine.

Sve zaoštreniji sukobi i nesporazumi, pre svega između Srba i Hrvata nakon ujedinjenja, nametali su potrebu objašnjenja njihovog nastanka, razvitka i manifestacija tokom rata. Sticajem prilika objavljivanje Đorđevićeve knjige ima svoju aktuelnost i u današnjim kriznim vremenima.

U celini, knjiga Srbija i Jugosloveni za vreme rata 1914–1918 otkriva onu stranu borbe za ujedinjenje koja je dugo vremena bila prikrivena, o kojoj se malo govorilo i još manje znalo.

5.Sjaj i beda jedne pobede

Broj strana / Povez / Pismo:
336 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1717-7

Žorž Klemanso je, prema nekim mišljenjima, najveći francuski političar i državnik 20. veka, posle Šarla de Gola. Ova jedinstvena ličnost Treće francuske republike, najdugovečnije do današnjeg dana, u značajnoj meri je obeležila društveni i nacionalni život Francuske tokom više decenija. Vrhunac svoje slave i popularnosti Klemanso je stekao u poslednjim godinama Velikog rata, kao i u posleratnom periodu.

Ova nesvakidašnja ličnost dvostruko je inspirativna, kako za Francuze, tako i za Srbe. Za ove prve da u epohi nacionalnog pesimizma pronađu nadahnuće u vulkanskom rodoljublju, istrajnosti i nepokolebljivosti svog slavnog zemljaka, a za nas pak, da se podsetimo jedne srećnije epohe srpsko-francuskih odnosa i prijateljstva.

Ova knjiga, napisana sa strašću, i danas oduševljava, uprkos istorijskoj distanci. U njoj otrkivamo da je „otac pobede“, pored sve svoje oštre inteligencije čoveka od akcije, bio takođe i značajan pisac: nervozno i porodrno, ovo delo se čini kao da je napisano juče.

„Prilikom zaključenja ove naše Konferencije mira, ja moram, pre nego što siđem sa ovog podijuma da izrazim svoje veliko žaljenje što sa političke pozornice sveta nestaje jedno veliko istorijsko ime, a to je Srbija.“ – Žorž Klemanso

6.Naučnici Srbije i stvaranje Jugoslavije

Autor: Ljubinka Trgovčević
Broj strana / Povez / Pismo:
358 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1692-7

S obzirom na to da je ratno angažovanje naučnika Srbije, kako po broju onih koji su u različitim vidovima u njemu učestvovali tako i po ukupnom doprinosu, po svom obimu sličio nemačkom primeru, iako suprotno u odnosu na osnovna polazišta, začuđuje veoma malo interesovanje naše savremene istoriografije za ovu temu.

U opredeljenju da izučavamo doprinos srpskih naučnika u prvom svetskom ratu rukovodila su nas dva razloga. S jedne strane veliki broj radova u svetskoj istoriografiji aktuelizovao je ovu temu i zainteresovao nas da ispitamo i primer Srbije. S druge strane, mogućnost za ispitivanje samo ove društvene grupe omogućilo je „osamostaljenje nauke“ u XX veku koej ovu grupu zbog toga izdvaja u posebnu društvenu činjenicu, a naučnike u poseban društveni sloj.

Ova vrsta istraživanja iziskuje proširenje istorijskih izvora, gde se osim izvora političkog porekla uključuju i svi njihovi naučni radoci tog razdoblja, privatna pisma, beleške, predavanja i slično.

7.Nacija na nišanu

Autor: Rut S. Farnam
Broj strana / Povez / Pismo:
180 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1676-7

Nacija na nišanu – šta je jedna Amerikanka videla i učinila u napaćenoj Srbiji

„Moji čitaoci će uvideti zbog čega ne mogu da im namenim ovu knjigu bez molbe da mi oproste činjenicu da je ovo moja prva knjiga i samim tim, bez sumnje ima propuste. Ali, u njoj sam iznela svoje duboke emocije, divljenje i poštovanje pred prizorima srpske hrabrosti; iskustva koja sam imala u toj divnoj, zahvalnoj zemlji, ali iznad svega odavanje priznanja izuzetnim Englezima, Francuzima i Amerikancima koji su dobrovoljno pomagali tim nesrećnim ljudima.

Odajem priznanje muškarcima i ženama koji su predano služili usred smrtnih opasnosti i koji su, u mnogo slučajeva, položili svoj život pomažući srpskim herojima koji su, kao da to nije ništa, žrtvovali živote braneći zastavu i otadžbinu. Zbog toga što je moje srce pisalo ovu knjigu uzdam se u velikodušnost čitalaca kod kojih želim da probudim interesovanje za našeg izuzetno hrabrog i odanog saveznika, Srbiju.“ – Rut S. Farnam

8.Istorijska drama – uskrsnuće srpske vojske Albanija-Krf 1915–1916

Autor: De Riper D'Alozje
Broj strana / Povez / Pismo:
259 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1680-4

Prvi put na srpskom jeziku nakon gotovo jednog veka od prvog izdanja!
Major D’Alozje je po završetku rata, nastojeći da osvetli minule događaje, na osnovu sećanja, beležaka i dokumenata koje je imao kod sebe, kao i dokumenata i ličnih zapisa koje je dobio od generala De Mondezira, i onih koje mu je ustupio pukovnik Duši, napisao temeljnu studiju o problemima organizacije snabdevanja, evakuacije i reorganizacije srpske vojske na Albanskom primorju, i potom na Krfu. Knjiga je objavljena 1923. u Parizu i sada se, gotovo jedan vek od svog publikovanja, pojavljuje u prevodu na srpski jezik.

Poslednjih četrdeset stranica knjige čine do sada neobjavljivane fotografije iz francuskih izvora.

„Ponuđeni opis događaja koji su se odvijali na albanskoj obali i na Krfu od polovine decembra 1915. do kraja aprila 1916, a koji su okončani prvo spasavanjem a potom obnovom srpske vojske, nema nameru da bude konačna istorijska studija.
Mnoga pitanja bi zahtevala da budu podrobnije obrađena, poput uloge mornarice koje smo se samo dotakli. Druga bi zasluživala objašnjenje što bi omogućilo jedino potpuno poznavanje svih međusobno povezanih službenih dokumenata. Najzad, to je vreme tek za nama da bi bilo moguće sve reći.“ – Autor

9.Uspomene iz tri rata

Autor: Janko Vukotić
Broj strana / Povez / Pismo:
354 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 14 × 21 cm
ISBN: 978-86-515-1682-8

Serdar Janko Vukotić smatran je za najuspešnijeg crnogorskog brigadira. Pa ipak, određen je za komandanta pomoćnih snaga, nazvanih Istočni odred.

Ove uspomene pisane su u Bjelovaru gde je Janko Vukotić bio zatočen. Dakle, kazivanja su napisana u ropstvu na osnovu sećanja koja su bila još sveža, bar kada su u pitanju balkanski ratovi i Prvi svetski rat. Knjiga sadrži dve celine. Uočava se da prvi do, pored pripovedačke, ima i istorijsku vrednost, jer pisac uspomena, dok govori o bratstvu Vukotića i njegovim istaknutim pojedincima, daje i svojevrstan presek istorije Stare Crne Gore 18. i 19. veka.

U drugom delu tema su balkanski ratovi i Prvi svetski rat i ovde je hroničar okrenut sažetom i preciznom isticanju političkih i vojnih činjenica. Sećajući se događaja sudbonosnih za Balkan, a posebno za Srbiju i Crnu Goru u balkanskim i Prvom svetskom ratu, serdar Vukotić beleži do detalja razvoj događaja, tok ratnih operacija od Sandžaka, Skadra, Bregalnice, pa do Drine, Goražda, Javora, i Pljevlja. To su bitke u kojima se rame uz rame pod jedinstvenom komandom i nošene zajedničkom idejom bore dve bratske vojske Srbije i Crne Gore.

„Srbija i Crna Gora su stajale u međusobnim odnosima kao ona dva podijeljena brata koja se jedan na drugog stalno ljute, ali kada dođe u pitanje opšti i bratski interes, srdžba bi prekinula, a nastala sloga i jedinstvo.”

10.Epidemija španske groznice u Srbiji 1918–1919

Autor: Vladimir Krivošejev
Broj strana / Povez / Pismo:
268 / Tvrd / Ćirilica
Dimenzije: 21 cm
ISBN: 978-86-515-1738-2

Iako je od španske groznice na kraju 1918. godine, za manje od tri meseca, stradalo više od 3% stanovništva ova bolest i posledice koje je ona ostavila u Srbiji bile su duže od jednoga veka zaboravljene. Ovo je prva knjiga koja im posvećuje pažnju koju zaslužuju.
Sa kojim entuzijazmom su srpski vojnici, po proboju Solunskog fronta žurili da oslobode domovinu najbolje ilustruju poznate reči francuskog generala Franša D’ Eperea: „Operacije se moraju usporavati jer nema komunikacije radi dobavljanja hrane francuskim trupama koje napreduju. Samo srpskim trupama nisu potrebne komunikacije, one idu napred poput tornada. /…/ Ogromna želja vodila je vojnike iz pobede u pobedu. Francuska komora na konjima jedva je stizala srpsku pešadiju“.
U telegramu poslatom krajem septembra 1918. godine Vrhovnoj komandi vojvoda Petar Bojović naglašava da ne treba uvoditi karantin, budući da dalji uspeh operacija zavisi od mogućnosti dostavljanja hrane, municije, obuće, odeće i drugih potreba, naglašava da karantin i ne bi imao svrhe „jer se radi o bolesti od koje i onako boluje cela armija i stanovništvo“.
Po svemu sudeći, velike vojne uspehe srpska vojska je postigla uprkos tome što je u proboj krenula zaražena, a dočekivalo ju je obolelo stanovništvo. I jedni i drugi, i vojnici i civili, masovno su umirali od bolesti koja je izazvala najveću svetsku pandemiju svih vremena, od španske groznice.